2021-03-29

Proba

Bioinformatika eta biologia molekularra

Kontaktua: oier.echeveste@ehu.eus 
Ikusi Bideoa Euskaraz
Ver Vídeo Castellano
Galdera Sesioa



 

Polimerizazio Prozesuak 

Kontaktuak: maria.paulis@ehu.eus; edurne.gonzalezg@ehu.eus 

Ikusi Bideoa

Galdera Sesioa



CIC-BiomaGUNE

Kontaktua: nlaespada@cicbiomagune.es

Ikusi Bideoa

Galdera Sesioa 




2015-04-15

Aurpegia ala gurutzea?

Imajinatu lagun batekin zaudela, eta elkarrekin afaltzeko gelditu zaretela. Zure lagunak jatetxe bat nahi du, eta zuk bertze bat, eta ez dago modurik adosteko. Txikitan, horrelako egoerak anitzetan txanpon batekin konpontzen ziren. "Aurpegia ala gurutzea?". Irabazten zuenak erabakitzen zuen. Denbora luzez, antzera ibili ziren zientzialariak argiaren naturaren inguruan: "Uhina ala partikula?". Batzuk uhina, bertze batzuk partikula... nork arrazoi? 3 mendeetako eztabaiden ostean, nork arrazoi? Ez batzuk ez besteak. Ala denak. Azken finean, argia uhina eta partikula da, biak. Baina ez bakarrik argia...

2015-04-13

#dazientziat eta #KulturaZientifikoa

Duela gutxi, hainbat internautok Kultura Zientifikoaren 3. Jaialdi birtuala burutu dugu. Bai, jaialdi birtuala izan da. Modu honetan, nahi duenak parte har dezake, nahi duen gaia jorratuz. Ondorengo hitzek laburbiltzen dute Jaialdiaren filosofia: Edonork, edozer, edonoiz, edonondik edonola. Ez da nire helburua, ordea, Jaialdiaren balorazioa egitea. Bikaina izan dela erranen dizuet bakarrik: 144 ekarpen egon dira, 23 webgune desberdinetik. Puntako ikertzaileez gain, jende anitzek parte hartu du, bigarren hezkuntzako ikasleak barne (eta euskaltegietakoak). Barañaingo gutxi batzuk ere parte hartu dugu.

2015-04-05

Kultura Zientifikoaren 3. Jaialdiko Opariak

#KZJaia3 joan zaigu. Urtarrilaren 8tik Martxoaren 31a bitartean burutu dugun Kultura Zientifikoaren 3. Jaialdian ekarpen anitz egon dira, gai askotarikoak, eta egile mota arras desberdinek eginda. Ez da nire helburua, ordea, jaialdiaren balorazioa egitea. Hori anfitrioiaren eskuetan gelditzen da. Koldok esan zigun oporrak eta gero eginen zuela bere balorazioa, eta horren zai geldiko gara. Gaurkoan, aurtengo jaialdian parte hartu dudan ekarpenen bilduma osatu nahi dut, laburbildu nahi ditut. Noski, altxatutako opariak ere errepasatu ditugu. Aurtengo jaialdian, izaki bizidunen inguruan asko ikasi bait dugu. Bestalde, egindako ekarpen guztietan norbait izan dut ondoan. Talde lana izan dira, modu batean ala bestean. Horrek aunitz pozten nau. Besterik gabe, hor duzue bildumatxo propioa, orden kronologikoz antolatuta.
















2015-03-27

Airbag

Denok badakigu airbaga zer den. “Airezko poltsa”, ingeleraz. Kotxeetan dugun segurtasun mekanismoa da. Talka baten aurrean, airezko poltsa bat puztu egiten da, eta horrek izan dezakegun kolpeetatik babesten gaitu, koltxoi baten moduan. Baina, nola demontre puzten ahal da poltsa bat horren azkar? Euskadi Irratiko Hiri Gorrian saioan azaldu genuen hau. Erreakzio kimiko baten ondorioa da. Gainera, airbagak nola funtzionatzen duen hobeki ulertzeko, etxean esperimentua egiteko "errezeta" eman genuen. Eta, gainera, gonbidatu berezia izan genuen... Koldo Garcia, #KZJaia3-ko anfitrioia!













2015-03-22

Zergatik herdoiltzen da fruta?


Fruta mota batzuk, sagarrak, udareak, bananak... azala kentzean, denbora laburrean jaten ez badira herdoiltzen dira, iluntzen dira. Ez bakarrik fruta, patatekin, uhazekin, txanpiekin (eta ganba mota batzuekin ere) antzera gertatzen da. Zergatik gertatzen da hau? Euskadi Irratiko Hiri Gorrian saioan azaldu genuen hau. Bi "dantzari" eta "txistulari" bat tartean daude. "Dantzariak" polifenolak eta oxigenoa dira. "Txistularia", polifenoloxidasa enzima. Musikarik gabe dantza egitea zaila den bezala, enzimarik gabe polifenol eta oxigenoaren arteko erreakzioa oso-oso geldoa da. Hiru osagai hauek, gu moreno jartzen gaituen melaninarekin batera, dira gure gaurko protagonistak.












2015-03-19

Finitu eta infinituaren paradoxa



Lagunak izatea beti ongi dago. Batzutan, faboreak eskatzen dizkizute eta ahal izanez gero, laguntzeko prest zaude. Beste batzuetan, ordea, faborea zuk eskatzen duzu. Lana zuk ematen duzu. Eta lagunak, bote prontoan eta enboskada batean harrapatzen badituzu, ezin dute ezetzik esan. Horrelako zerbait gertatu zitzaion nire laguna den Ivan Mendiorotz barañaindarrari. Bera Lizarraldeko Institutuan ematen ditu klase, eta bere ikasleekin #KZJaia3 -n parte hartzeko proposamena bota nion. Ezetz esateko eskusarik ez zitzaion momentuan bururatu, eta "marroia" hartu zuen, erronka hartu zuen. Hona hemen bere ikasleek  egin duten lana, bideoak eta guzti!

Egia ala gezurra?


Eguneroko bizitzan, zientziarekin zerikusia duten hainbat idei ederki errotuta ditugu. Egiatzat jotzen dugu, horien inguruan asko pentsatu gabe. Adibidez, askotan esaten da beroa batez ere burutik galtzen dugula, eta hori dela eta burua babestea oso garrantzitsua dela. Hori, egia al da? Mito batzuk ere hortik zehar dabiltza: mugikorren erradiazioak krispetak egin ditzakeela. Egia izanen ote da? Bestalde, erradiazio hauek gasolindegietan sutea eragin dezakete? Tximistak, bi aldiz erortzen dira leku berean? C bitamina, lagungarria al da katarroaz babesteko? ...












2015-02-27

Kreditu txartelak


Ikertzaileok, gure lanaren parte dugu kongresu internazionaletara bidaiatzea. Kongresu hauek munduko ia edozein lekuetan izaten dira, eta bidaia hauek abentura puntua izan dezakete. Ongi prestatu behar dira, desastrean ez bukatzeko. Egia da, ordea, askotan bidaiatzean arreta gutxiago jartzen diegula bidaiei. Denbora gutxiago erabiltzen dugu hauek prestatzen, eta batzutan arazoak sortzen dira… Baina arazo hauek normalean errez konpontzen dira, nahiz eta egoera xelebreak suertatu. Gaurkoan, horrelako egoera xelebre batekin natorkizue.

2015-02-25

Azkurea dut... Serotonina madarikatua!


Zer da azkurea? Zergatik gertatzen da? Zergatik hazka egitean plazerra sentitzen dugu, baina berehala azkurea berriz hasten da, indar gehiagorekin? Ikusten denez, galdera asko egin ditzakegu azkurearen inguruan. Garrantzi gutxiko galderak direla pentsa daiteke, baina erantzunak ez dira horrelakoak. Azkurearen zergatia eta honen inguruan gertatzen diren prozesuen ulermena oso garrantzitsua izan daiteke azalaren hainbat gaixotasunen aurka erremedio eraginkorrak aurkitzeko, hala nola soriasia. Hazka egitean, azkure gehiago izatearen "errudun" serotonina neurotransmisorea izan daiteke... 












2015-02-24

Molekulen hatz-markak

Duela hilabete batzuk HAT-P-11b izena duen planetaren atmosferan ur lurruna dagoela ikusi zuten zientzialari batzuek, eta Nature aldizkarian plazaratu zituzten beren emaitzak [1]. Exoplaneta honek (gure eguzki-sistemaren kanpo dagoen planeta honek) Neptunoren antzeko tamaina du, eta arras urruti dago, 120 argi-urtera (10 bilioi km inguru) gutxi gorabehera. Garbi dago, bertara ezin dugu zunda bat bidali, bertako atmosferaren osagaiak zeintzuk diren zehazteko. Hortaz, nola demontre jakiten ahal da hain urrun dauden planeten atmosferan zer nolako molekulak dauden? Kontutan hartu behar da hau ez dela atmosferako osagaiak identifikatu dituzten lehenengo exoplaneta. Artikulu honetan itaun hau ihardesten saiatuko gara.

2015-02-16

Zilarra, harribitxia baino gehiago

 



Maialen Aldabaldetreku

Antzinako zibilizazioek zilarra erabili ohi zuten bakterioei aurre egiteko, benetan jakin gabe haren eragina zein zen. Egiptoarrek eta feniziarrek, esaterako, ura garraiatzerakoan zilarra gehitzen zieten ontziei, esperientziak irakatsi baitzien elementu hori gehituz ura denbora luzeagoan mantentzen zela edangarri. Gaur egun badakigu zilarrak uraren mikroorganismoak hiltzen dituela. Erromatarrek, berriz, zilar nitratoa modu terapeutikoan erabiltzen zuten eta garaiko medikuntza liburuetan hari buruzko aipamenak ere egin zituzten. Hipokrates, medikuntzaren aitatzat har dezakeguna, lehena izan zen zilar nitratozko disoluzio bat erabiltzen ultzera gastrikoak tratatzeko eta zauriak garbi mantentzeko.

Werner Heisenberg, filma egiteko moduko bizitza

Heisenberg, Werner Heisenberg. Ez, ez da espia bati buruzko istorioa, James Bondena bezala. Ez da, ez Breaking Bad serieko protagonista. Heisenberg fisikaria zen, baina bizitzako gauzak, espia izan ez arren, espien artean egon zen bere bizitzaren zati batean... Batek, ia-ia hil zuen II Mundu Gerraren bukaera aldean. Hala ere, istorio guztia lehenago hasi zen, Heisenbergek Mekanika Kuantikoaren garapenean egindako lana dela eta. Horien artean, ezagunena ziur aski berak formulatutako "Ziurgabetasun Printzipioa"

2015-02-12

Ipurtargien ipurdi argitsua


Ipurtargiak udaberri/udako gauetan ikusten diren intsektu batzuk dira. Bere abdomena argitu egiten da, eta hori da intsektu hauen berezitasun nagusiena, behintzat lehen begiradan. Baina, zergatik igortzen dute argia intsektu hauek? Zertarako? Nola? Galdera hauei erantzuna eman genien Hiri Gorrian saioan. Argia ematen dute erreakzio kimiko batzuei esker. Erreakzio hauen produktuetako bat argia da. Ipurtargiak ez dira horrelako fenomenoa (luminiszentzia) ematen duten animaliak. Horretaz gain, gizakiok fenomeno hau gauza askotarako erabiltzen dugu. Adibidez, "CSI" bezalako serietan ikusten den bezala, "gaiztoa" harrapatzeko, ala jostailuak egiteko.












Ikertzaile zientifikook gure lana dibulgatu behar dugu?

“To be or not to be, that's the question” idatzi zuen poeta handiak. Ikertzaile zientifikoen kasuan, honen parekoa izan daiteke “dibulgatzea ala ez dibulgatzea, hor dago koxka”. Izan ere, ikerketa zientifikoan aritzen garenoi anitzetan galdetzen digute ea zertan egiten dugun lan. Itauna ihardestea ez da, ordea, erraza izaten. Gai konplexuak ezin dira, normalean, erantzun sinple eta azkar batekin egoki azaldu. Hori dela eta, ikertzaileoi askotan leporatzen zaigu gure ikerketan murgilduta egoten garela, eta ez garela hortik ateratzen. Hau da, gure lanaren emaitzak ez ditugula gizarteratzen, ez behintzat behar adina. Hau horrela, izenburuko galderadatorkit burura: Ikertzaileok gure lana dibulgatu behar dugu?